Warmtebeeldtechnologie in een notendop
Of het nu gaat om het lokaliseren van een neergehaald doelwit, het redden van een reekalf of betrouwbare wildidentificatie – een warmtebeeldcamera is tegenwoordig een onmisbaar onderdeel van elke jachtuitrusting. Weet u waarop u moet letten bij de aankoop of komt u echt niet wijs uit het technische-gegevensblad? Hier vindt u alles wat u moet weten over warmtebeeldcamera's en clip-ons – van hoe ze werken en wat de belangrijkste onderdelen zijn tot aan handige tips voor het vinden van de perfecte warmtebeeldapparatuur.
Zelfs als het helemaal donker is, geven alle objecten warmtestraling af. Warmtestraling is licht in het langegolf-infraroodspectrum, dat voor het menselijke ook niet zichtbaar is. Een warmtebeeldcamera gebruikt juist deze langegolf-infraroodstraling om een beeld te genereren.
Hoe werkt een warmtebeeldcamera?
- Warmtestraling valt door kwalitatief hoogwaardige lenzen van germanium op de sensor
Warmtebeeldapparatuur onderschept langegolf-infraroodlicht in het mid-infraroodspectrum met een golflengte tussen 8 en 13 µm. Deze langegolf-infraroodstraling gaat niet door normaal glas heen. Om die reden moeten warmtebeeldcamera's beschikken over lenzen van speciaal materiaal, bijvoorbeeld germanium, dat langegolf-warmtestraling doorlaat.
- De sensor (microbolometer) zet de warmtestraling om in elektrische signalen
Bij dat proces wordt een waarde toegewezen aan elke pixel. - De processor genereert een gekleurde weergave van de temperatuur van het object
Daarvoor maakt de processor gebruik van een beeldverwerkingsalgoritme – bij ZEISS wordt hiervoor ZSIP Pro gebruikt, dat de temperatuur van het object aan de hand van de signalen van de afzonderlijke pixels op het beeldscherm weergeeft als beeld met veel contrast. Hoe groter het temperatuurverschil tussen het lichaam en de omgeving, des te sterker is het contrast van het beeld. - Het beeld dat op het display van de zoeker wordt weergegeven kan door het oculair worden bekeken
Bij dit proces wordt elke temperatuurwaarde gekoppeld aan een specifieke kleur en weergegeven op het display.
Bij het zoeken naar geschikte warmtebeeldapparatuur moet vooral worden gekeken naar de verschillende kenmerken en eigenschappen van de onderdelen. Een betrouwbare beoordeling van de prestaties van warmtebeeldtechnologie vergt meer dan een simpele vergelijking van afzonderlijke parameters. Het komt dus altijd aan op de wisselwerking tussen de afzonderlijke componenten. Bij de beoordeling van warmtebeeldapparatuur spelen vooral de volgende onderdelen een belangrijke rol:
1. De voorlens en de interne lens
Kwalitatief hoogwaardige lenzen van germanium zorgen ervoor dat langegolf-warmtestraling op de beeldsensor kan worden geprojecteerd. Als een warmtebeeldcamera wordt gebruikt om door een raam of naar een persoon die een bril draagt te kijken, is goed te zien dat gewoon glas geen langegolf-warmtestraling doorlaat.
Afhankelijk van hoe en waar u de warmtebeeldapparatuur wilt gebruiken, zijn langere of juist kortere brandpuntafstanden geschikt voor u. Warmtebeeldapparatuur met kortere brandpuntafstanden hebben doorgaans een korter bereik, maar wel een groter gezichtsveld en een grotere scherptediepte ofwel een grotere afstand die scherp wordt afgebeeld. Zij zijn bij uitstek geschikt voor het jagen in bosrijke gebieden en bieden een goed overzicht. Warmtebeeldapparatuur met een lange brandpuntafstand onderscheidt zich door het lange bereik en is geschikt voor het jagen op open vlakten, omdat deze apparatuur u in staat stelt om kleine details op grote afstand nauwkeurig te identificeren.
Afhankelijk van het beoogde gebruik moet u kiezen voor een bepaalde brandpuntafstand of gaan voor een warmtebeeldcamera die beschikt over een wisselobjectief.
2. Pixelpitch en sensorgrootte
Hoe werkt een microbolometer (sensor)?
De microbolometer is bij wijze van spreken het hart van de warmtebeeldcamera. De warmtesensor zet warmtestraling om in elektrische signalen.
1. Warmtestraling valt op een afzonderlijke pixel.
2. De straling wordt geabsorbeerd door een speciaal gefabriceerde, uitermate dunne membraan.
3. De warmtestraling zorgt ervoor dat deze membraan warm wordt.
4. Als de temperatuur van het absorberende materiaal verandert, verandert ook de elektrische weerstand ervan.
5. Het weerstandsvermogen wordt gemeten en vervolgens gebruikt om het beeld te genereren.
Wat wordt bedoeld met pixelpitch?
Het aantal pixels komt overeen met het aantal detectorcellen. Als voor een apparaat bijvoorbeeld een pixelresolutie van 640 x 480 wordt aangegeven, zoals voor de ZEISS DTI 6, dan betekent dit dat de detector 640 pixels langs de horizontale as en 480 pixels langs de verticale as heeft. Hoe hoger de waarden, hoe scherper het beeld en hoe beter de zoomkwaliteit die u mag verwachten.
De pixelpitch is de afstand tussen het middelpunt van twee pixels op een microbolometer.
Een kleinere pixelpitch houdt in dat elke pixel kleiner is. Een kleine pixelpitch is echter niet altijd een voordeel. Om tot ideale beeldresultaten te komen, moeten de optische componenten worden afgestemd op de pixelpitch. Het reduceren van de pixelpitch leidt bijvoorbeeld tot een kleiner gezichtsveld, zolang alle andere componenten gelijk blijven. Een verhoging van het aantal pixels leidt tot een hogere resolutie, terwijl het grote gezichtsveld niet verandert. Als de optische componenten niet worden afgestemd, kan dat ten koste gaan van de beeldkwaliteit, zelfs bij een kleine pixelpitch. Het is dus cruciaal dat de onderdelen perfect bij elkaar passen.
3. Beeldverwerking
Het beeldverwerkingsalgoritme analyseert en verwerkt de warmtebeelden van de microbolometer.
Het algoritme ontleedt hiervoor het beeld tot afzonderlijke pixels en optimaliseert het vervolgens ten aanzien van helderheid, contrast, ruis en randscherpte. In deze context spelen precisie en snelheid een cruciale rol als het gaat om een snelle beeldverwerking zonder artefacten.
ZSIP Pro, het propriëtaire algoritme van ZEISS, zorgt voor een nauwkeurige beeldoptimalisatie in drie fases:
- Het uitgangssignaal van de sensor wordt ontdaan van ongewenste ruis.
- Het beeld wordt opgedeeld in secties die afzonderlijk worden geoptimaliseerd met betrekking tot contrast en vervolgens op elkaar worden afgestemd.
- De scherpte van die delen van de afbeelding die een warmtebron bevatten wordt geoptimaliseerd, zodat er een beeld ontstaat met duidelijke afbakeningen tussen het wild en de omgeving.
Deze optimalisatie compenseert ook het temperatuurverschil tussen de koude lucht en het relatieve warme bos bij het observeren van wild. Dit levert gedetailleerde beelden op waarop doelwitten goed te herkennen zijn.
4. Display
Bij een LCoS-display (liquid crystal on silicon) wordt licht gereflecteerd door een dunne laag van vloeibare kristallen. Dit levert een bijzonder homogeen beeld op. Een AMOLED-display (active-matrix organic light-emitting diode) vormt het beeld met behulp van lichtgevende diodes en biedt in vergelijking met een LCoS-display een vloeiende en uitermate contrastrijke kijkervaring dankzij de extreem korte latentietijd, zelfs tijdens snelle panningbewegingen. Maar ook hier geldt weer: perfecte compatibiliteit van de onderdelen is cruciaal. Een display met een zeer hoge resolutie heeft geen enkel nut in combinatie met een kleine sensorgrootte.
5. Oculair
Om een immersieve kijkervaring te kunnen bieden, ook voor brildragers, moet het oculair perfect passen bij de resolutie van het display.
Naast de sensorgrootte, de pixelpitch en de resolutie van het display bevat het technische-gegevensblad nog een aantal belangrijke specificaties. Weet u op welke daarvan u moet letten en hoe u ze onderscheidt? Lees hier alles over de voornaamste specificaties. U weet dan precies waar u op moet letten bij de aankoop van uw volgende warmtebeeldcamera.
Gezichtsveld |
Wat is het gezichtsveld? |
Optische vergroting (digitale zoom) |
Welk zoomniveau is zinvol? |
Beeldsnelheid |
Wat wordt bedoeld met beeldsnelheid? |
NETD |
Wat betekent NETD?
Alle ZEISS-warmtebeeldapparatuur heeft een NETD-waarde van <40mK en kan dus als uitstekend worden beschouwd. Voor een algemene beoordeling van de beeldvormingsprestaties van warmtebeeldapparatuur is de wisselwerking tussen alle componenten echter cruciaal. ZEISS maakt hiervoor gebruik van ZSIP en waarborgt zo uitermate gedetailleerde beelden. De NETD-waarde is dus belangrijk voor het beoordelen van de kwaliteit van warmtebeeldapparatuur, maar mag niet als een op zichzelf staand, geïsoleerd criterium worden beschouwd bij het kiezen van een warmtebeeldcamera. |
Diafragma (f-getal) |
Wat wordt bedoeld met diafragma? |
Waarvoor wordt een warmtebeeldcamera gebruikt?
Warmtebeeldcamera voor het zoeken van een doelwit na een schot
Natuurlijk kan een warmtebeeldcamera een bloedhond niet vervangen, maar de camera kan doorgaans wel worden gebruikt om het nog warme lichaam van een neergehaald doelwit op te sporen, ook als het dier in het struikgewas is gekropen. Zo kunt u binnen de kortst mogelijke tijd grote gebieden af te speuren naar wild dat u eerder hebt neergehaald. In sommige gevallen detecteert de warmtebeeldcamera zelfs de nog warme zweetsporen direct na het schot, waardoor de vluchtrichting gemakkelijker te bepalen is.
Warmtebeeldcamera voor het redden van reekalfjes
Bij de eerste maaibeurt van de weilanden lopen veel reekalfjes en jonge hazen gevaar om door de maaier te worden overreden. Met behulp van warmtebeeldapparatuur kunnen grote oppervlakken in korte tijd worden afgespeurd naar warmtebronnen. Daarbij zijn kleine gaten in het hoge gras al voldoende om het wild op te sporen. Het meest effectief is het zoeken vanuit de lucht met behulp van een warmtebeeldcamera die is bevestigd aan een drone.
Warmtebeeldcamera voor bewakingsdoeleinden
Omdat ze overdag vaak worden gestoord door mensen, verplaatsen veel wildsoorten hun activiteiten naar de avond of de nachtelijke uren. Veel jagers zijn verrast hoeveel wild zich ophoudt in hun jachtgebied als ze voor het eerst gebruik maken van een warmtebeeldcamera. Met behulp van een warmtebeeldcamera kan waardevolle informatie worden verzameld over de verschillende wildsoorten, bijvoorbeeld bij een hazentelling.
Warmtebeeldcamera´s ter bestrijding van de Afrikaanse varkenspest en door wild veroorzaakte schade
Door het groeiende aantal everzwijnen heeft de landbouw te kampen met enorme schade die door wild wordt aangericht. De maandelijkse volle-maanfase is niet meer voldoende om de populatie en de schade te beheersen. Daarnaast vereist de verspreiding van de Afrikaanse varkenspest beter beheer van de everzwijnpopulatie in geval van een epidemie. Dan kunnen warmtebeeldcamera's jagers helpen om ongeacht het tijdstip effectiever te jagen, omdat ze wild met deze camera's snel kan worden opgespoord en betrouwbaar kan worden geïdentificeerd.
Warmtebeeldapparatuur voor opsporingsdoeleinden en nauwkeurige identificatie
Eenduidige identificatie van wild in de schemering of 's nachts is voor jagers een aanzienlijke uitdaging. Een warmtebeeldcamera kan daarbij helpen. Dankzij de gedetailleerde beelden kan het dier betrouwbaar worden geïdentificeerd en bijvoorbeeld worden vastgesteld of het om een beer of een zeug gaat. ZEISS-warmtebeeldapparatuur kan worden gebruikt om wild op grote afstand te lokaliseren, bijvoorbeeld bij de nachtelijke jacht op zeugen, zodat jagers hun verhoogde schuilhut tijdig genoeg kunnen verlaten om de rotte te besluipen.
Hoe belangrijk is ergonomie als het gaat om warmtebeeldapparatuur?
ZEISS-warmtebeeldcamera's en -clip-ons zijn ontwikkeld door jagers voor jagers. Stilte is tijdens het jagen heel belangrijk, vooral 's nachts. En dat is precies wat het intuïtieve en ergonomische ErgoControl-bedieningsconcept dat alle ZEISS-beeldvormingsapparaten gemeen hebben, biedt – de optimaal gevormde knoppen zijn geluidloos te bedienen, zelfs bij kou en met handschoenen. Dankzij de slimme positionering is elke knop snel, stil en nauwkeurig te bedienen – zowel met de linker- als met de rechterhand.
Wanneer is warmtebeeldvorming zinvol en wanneer is nachtzichtapparatuur geschikter?
|
Warmtebeeldtechnologie | Nachtzichttechnologie |
---|---|---|
Werkwijze |
Een warmtebeeldcamera zet warmtestraling van een lichaam of een object met behulp van een infraroodsensor om in beelden. Het beeld geeft in dit geval de contouren weer, maar niet de originele kleuren. Voor de beeldweergave is geen restlicht vereist. Hoe hoger het temperatuurverschil tussen het lichaam en de omgeving, hoe duidelijker het beeld. |
In tegenstelling tot warmtebeeldapparatuur werkt nachtzichtapparatuur door versterking van het restlicht. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van een fotokathode die licht dat uit fotonen bestaat onderschept, dit omzet in elektronen en versterkt met behulp van elektronische en chemische processen. De elektronen worden op het fosforscherm omgezet in zichtbaar licht, dat de jagers te zien krijgen in de vorm van groene of zwart-witbeelden. Nachtzichtapparatuur werkt alleen als er nog restlicht is. Anders is een externe lichtbron vereist, die het wild verjaagt als de verkeerde golflengte wordt gekozen, of vaak verboden is in combinatie met nachtzichtclip-ons (infraroodzenders). |
Voordelen |
|
|
Nadelen |
|
|
Welke kleurmodus voor welke toepassing?
In de Black-Hot-modus worden de warme zones in het zwart en de koudere zones in het wit weergegeven. Hierdoor zijn de contouren van wild beter zichtbaar en daarom is deze modus geschikt voor het opsporen en identificeren.
In de White-Hot-modus worden warme zones areas in het wit en koudere zones in het zwart of grijs weergegeven. Dankzij het sterke contrast kan wild in deze modus sneller worden gelokaliseerd en betrouwbaar worden geïdentificeerd.
In de Red-Hot-modus worden warmtebronnen in verschillende roodtinten weergegeven, waardoor wild vooral op warme dagen snel kan worden gelokaliseerd in dichtbegroeide bosgebieden.
In de Rainbow-modus worden warmtebronnen in de kleuren van de regenboog weergegeven. Hierdoor zijn zelfs de kleinste temperatuurverschillen te detecteren. De ZEISS DTI 6-warmtebeeldcamera's beschikken daarnaast over de beeldmodi Universeel, Mist, Detecteren en Identificeren, die jagers in staat stellen het beeld snel aan te passen aan de omstandigheden ter plaatse.